In feite ziet Paul Laseur (bekend van BNR Nieuwsradio) drie domeinen waarop de sector zou kunnen en moeten veranderen: materialen, demografische trends en de relationele kant. Die uiteraard ook met elkaar samenhangen.
MATERIALEN
Er is een letterlijk in beton gegoten Heilig Huisje in de bouw. En dat is het gebruik van beton zelf. Het materiaal beton zit volledig in de bouwcultuur en -tradities, die ook in dat opzicht dus zeer eenzijdig is. Dat zie je terug in een sterke lobby voor beton, die weer samenhangt met het stilzwijgend en massaal ‘bouwen voor de eeuwigheid’. Hout is wel in opkomst, maar krijgt maar moeilijk een voet tussen de deur: laat staan welke ruimte er is voor eventueel echt nieuwe bouwmaterialen. Vreemd, want juist de combinatie van materialen zou juist zo logisch zijn. Zeker in het licht van de stikstofproblematiek en andere milieugerelateerde eisen.
Vooralsnog lijkt men in de bouw nog volledig in het sprookje van De wolf en de drie biggetjes te geloven.
DEMOGRAFISCHE TRENDS
De bouw- en vastgoedsector bouwt opmerkelijk genoeg nog steeds voor een demografie van de jaren vijftig en zestig waarin het traditionele gezin van vader, moeder en minimaal drie kinderen centraal stond. Opmerkelijk omdat de trend opzichtig en al meerjarig de kant op beweegt van een enorme toename van de een- en tweepersoonshuishoudens. Ook de komende decennia is dat onvermijdelijk de trend. De aansluiting van product en markt is sowieso een uitdaging voor de sector en dat uit zich dus al in deze basale mismatch. Maar uit die tijd stamt ook het ‘bouwen voor de eeuwigheid’ die weer tot de keuze voor beton leidt, terwijl de wereld om ons heen juist steeds vluchtiger en flexibeler wordt.
RELATIONELE KANT
Ook de samenwerkingsvormen zijn nog ‘van vroeger’ en lijken in beton gegoten. Dat zit in de wijze van gunnen/aanbesteden en in de verdienmodellen van bouw- en vastgoedpartijen. In essentie wordt verreweg het grootste deel nog op prijs en pér project opnieuw gegund. Er zijn wel afwijkingen daarop, maar dat is marge-werk, zeker als je niet alleen naar economische hoogtijperiodes kijkt, maar ook recessie-periodes meeneemt. Idealiter zouden er veel meer bouwteam-achtige constructies komen waarin ook meerjarig samengewerkt wordt met meerdere partijen.
Ook binnen het gunnen op prijs is men eenzijdig. Dat is niet alleen een vragers-ding, maar ook een aanbieders-ding. Immers, als zij op exploitatie gerichte producten en diensten aan zouden bieden, kan er meer gevarieerd op prijs gegund worden. Met bijvoorbeeld gunning op meest voordelige TCO (total cost of ownership) en bijkomende garantiebepalingen.
Nog even los van wat gunning op duurzaamheid en innovativiteit, geformuleerd in prestatie-eisen, voor de sector zou doen.
Hoe groot is het effect van dat Heilig Huisje op vooruitgang en innovatie?
Extreem groot, want deze thema’s maken dat de vicieuze cirkel die maakt dat de sector nooit echt innovatief geworden is, in stand wordt gehouden. Er is blijkbaar onvoldoende prikkel of vermogen om vernieuwende verdienmodellen te introduceren en van het huidige verdienmodel kunnen we allemaal zien dat dat innovatie niet in de hand werkt.
Welke kansen zie je voor de sector als dat Heilig Huisje niet in de weg zou staan?
Nieuwe verdienmodellen en daarmee een in alle opzichten gezondere sector!
Wat is de eerste noodzakelijke stap om dat Heilig Huisje af te breken?
Heilige Huisjes hebben ook een functie. Dus ze domweg slopen heeft geen zin. Om in bouwtermen te blijven, zou er niet alleen gesloopt moeten worden, maar vooral bijgebouwd en gerenoveerd moeten worden. Daarin zou de overheid de regie moeten nemen. Die regie is er de afgelopen decennia steeds meer afgegaan en we zien nu dus een enorme woningnood en een onvermogende sector als resultaat.
De sector heeft hulp nodig op ministersniveau.
Op de Woonagenda zouden veel meer vernieuwende inzichten losgelaten kunnen en moeten worden. Er is nu ook momentum voor, dus grijp die kans als overheid en als sector.
Op welke termijn hebben we dat Heilig Huisje afgebroken dan wel grondig verbouwd?
Dat is heel moeilijk inschatten, want wat pak je als ijkpunt? Maar het gaat hoe dan ook traag en de huidige, in beton gegoten, heilige huisjes zullen zeker nog decennialang naklinken.
—
Tot zover het drievoudige Heilige Huisje van Paul Laseur. Welke in beton gegoten Heilige Huisjes zie jij? Beantwoord de vijf Heilige Huisje – vragen via de handige wizard op: heiligehuisjesindebouw.nl.
Volgende week pakt Joost Nelis (COO Royal BAM Groep) een dubbel Heilig Huisje aan om klanten én medewerkers blijer te maken.
Wil je geen Heilig Huisje missen? Volg dan Heilige Huisjes in de Bouw op LinkedIn.
